Bánh trôi, bánh chay – phong tục đẹp bình dị của người Việt

Thảo luận trong 'Góc lưu niệm - Giải trí' bắt đầu bởi Mod08, 11/4/13.

  1. Mod08

    Mod08 Moderator Ban quản trị

    Đã thành thông lệ, cứ đến 3/3 âm lịch hằng năm, thấy bà, thấy mẹ và chị xúm lại bên mâm bột trắng và những viên đường đỏ, rồi nhân đậu xanh giã nhuyễn dẻo thơm… Mới hay, mùa xuân vẫn ở đấy, trong cái rét tháng 3 còn sót lại và trong những cánh hoa sưa rụng đầy một góc phố quen thuộc…

    [​IMG]
    ảnh minh họa
    [​IMG]
    Cứ 3/3 âm lịch, người Bắc Việt từ miền núi đến miền xuôi, từ nông thôn đến phố thị, đâu đâu cũng có bánh trôi bánh chay. Sáng sớm, dọc các phố phường Hà thành đã “í ới” tiếng chào mời mua bánh. Trên gánh hàng rong của các cô, các chị là những đĩa bánh trôi – viên nào viên nấy tròn đều tăm tắp, những bát bánh chay màu trắng ngà ẩn hiện dưới lớp hạt đậu xanh bóc vỏ, ngạt ngào mùi hương hoa bưởi. Đến nay, cũng không ai rõ Tết bánh trôi bánh chay ở ta có tự bao giờ.
    Bà chúa thơ Nôm Hồ Xuân Hương từng có bài vịnh “Bánh trôi nước” truyền đời:
    “Thân em vừa trắng lại vừa tròn
    Bảy nổi ba chìm với nước non
    Rắn nát mặc dầu tay kẻ nặn
    Mà em vẫn giữ tấm lòng son”

    Trong “Thương nhớ mười hai”, Vũ Bằng cũng gọi dậy một tình yêu tha thiết với miền quê Bắc Việt khi đưa vào những áng văn của mình cái thú “nhẩn nha một vài viên bánh trôi, bánh chay” trong tiết trời se lạnh…
    Gọi cho dân dã là Tết bánh trôi, bánh chay, chứ kỳ thực, tên gốc của ngày lễ này là “Tết Hàn thực”. Trong tiếng Hán – Việt, “hàn thực” nghĩa là đồ ăn nguội, lạnh. Tết Hàn thực có xuất xứ từ một câu chuyện xúc động về tình nghĩa vua – tôi đời Xuân Thu trong lịch sử Trung Quốc. Sách “Đông Chu liệt quốc” chép: Đời Xuân Thu, vua Tấn Văn Công nước Tấn, lúc đó là công tử Trùng Nhĩ, vì gặp loạn nên phải bỏ nước lưu vong, nay nước Tề, mai nước Sở. Bấy giờ, có một hiền sĩ tên Giới Tử Thôi nguyện một lòng một dạ phò công tử Trùng Nhĩ.
    Một hôm, trên đường lánh nạn, lương thực đã cạn sạch, kẻ hiền sĩ Giới Tử Thôi lén cắt một miếng thịt từ đùi mình, nấu lên dâng Trùng Nhĩ. Công tử ăn xong, hỏi ra mới biết tấm lòng của Tử Thôi, cảm kích vô cùng. Thấm thoắt 19 năm trời, Giới Tử Thôi theo phò Tấn Văn Công, cùng nếm mật nằm gai, trải bao gian khổ hiểm nguy. Sau này, Trùng Nhĩ giành lại được ngôi báu, ban thưởng rất hậu cho những người có công, nhưng lại quên mất công lao của Giới Tử Thôi. Tử Thôi không hề oán giận, nghĩ mình phận kẻ bề tôi, có nghĩa vụ phải phò tá vua, nên đưa mẹ già vào núi Điền Sơn ở ẩn.
    Một ngày tháng Ba, Tấn Văn Công nhớ ra người đồng cam cộng khổ với mình những tháng năm lưu lạc, bèn cho người đi vời Giới Tử Thôi về đền đáp nghĩa xưa. Tử Thôi lẩn trốn trong rừng, không chịu ra lĩnh thưởng. Vua bèn hạ lệnh đốt rừng, ý thúc Tử Thôi phải ra, song ông không chịu, cuối cùng 2 mẹ con chết cháy. Tấn Văn Công thương xót kẻ trung thần, từ đó ban lệnh nội trong 3 ngày, dân không được đốt lửa, chỉ ăn đồ nguội và lập miếu thờ để tưởng nhớ mẹ con Giới Tử Thôi. Tết Hàn thực có nguồn gốc từ đấy…
    [​IMG]
    [​IMG]
    Hà Nội bây giờ, hối hả trong nhịp sống hiện đại, dường như ít người ngồi nặn bánh trôi, bánh chay hơn. Quán bánh trôi Tàu của nghệ sĩ hài Phạm Bằng tọa lạc ở số 30 Hàng Giầy – một “biến thể” của bánh trôi nước, có thêm vừng đen, gừng, đôi khi kèm cả những miếng củ mã thầy giòn giòn ngọt mát… hấp dẫn nhiều người cũng bởi cái sự lạ, sự hay! Hàng bánh bán sẵn cũng vì tiện, vì nhanh mà đắt khách mua, nhưng có lẽ chẳng gì thú bằng cả nhà cùng xúm lại nặn bánh, vớt bánh, những câu chuyện xoay tròn bên chén trà và viên bánh trắng muốt một ngày tháng Ba trở gió…
    Sưu tầm
     
    maithuyanh0205, KHO_TIEN118, crom14 others thích điều này.
  2. Mod08

    Mod08 Moderator Ban quản trị

    hoho, thế thì có ý nghĩa gì cho VN đâu nhỉ? Được cái bánh ngon:x
     
    maithuyanh0205Dương Minh Châu thích điều này.
  3. ME YEU CON GAI

    ME YEU CON GAI Chánh tổng

    Ngày mai mùng 3-3 rồi,mình cũng sẽ tự làm bánh trôi và chay để cúng tổ tiên ông bà cho có ý nghĩa.Bận bịu chút nhưng chắc sẽ vui hơn.
     
  4. _ Vương _

    _ Vương _ Chánh tổng

    Máu chảy trong người mình đâu phải chỉ là máu người Việt. Sau 1k năm đô hộ của tàu, người tài gái xinh thì bị đưa sang TQ, đàn ông thì bị giết 1 hệ cơ số + vài trăm năm độ hộ bởi tả phí lù, ngoài ra các cụ cũng đi lấn đất(đô hộ) và phát triển vào phía nam
    -> Mình mang trong mình dòng máu lai linh tinh phèng rồi. Cái này không riêng gì VN mà nước nào cũng rứa.
    Văn hóa nó phụ thuộc vào địa lý lãnh thổ, uống nước ở đâu lớn lên ở đâu thì mang trong mình nét VH ở đó. Ngay trong mỗi QG mỗi vùng đều có giọng nói tính cách và nét Văn hóa đặc bánh trưng theo từng vùng.

    Quan trọng nhất là mình đang sống trong cái lãnh thổ mà bây giờ gọi là VN: Tất cả những văn hóa truyền thống du nhập qua 1 thời gian và phát triển phù hợp với con người VN thì coi như là của VN ;))
    Trừ những cái gì mới như mấy cái văn hóa của bọn Hàn Cuốc vd: chụp hình tự xướng phồng mồm chu mỏ, chớp mắt thè lưỡi ...X_X
    Cái nào du nhập lâu đời là của mình tất , nó cũng giống như tết cổ truyền, chữ viết ... có phải của mình nghĩ ra quái đâu :-SS

    KL: Đây là văn hóa truyền thống của phía bắc VN là chuẩn chỉ :-*
     
  5. ME YEU CON GAI

    ME YEU CON GAI Chánh tổng

    Ngày mai là mùng 3/3 rồi...Nhanh thật đó...1 năm qua đi với 365 ngày.Lại chuẩn bị làm bánh trôi bánh chay cúng gia tiên.Năm nay vấn đề vệ sinh an toàn thực phẩm đang nóng nên dù bận vô cùng mình vẫn cố gắng tự làm bánh để trước cúng ,sau thụ lộc.Gia tiên tiền tổ cũng được hưởng chút ít hương vị sạch sẽ của ngày Tết Hàn thực ,còn các con cháu dương trần đương nhiên được hưởng lộc an toàn :D. Nào ,hãy cố gắng dành chút thời gian cho ngày Tết Hàn thực thêm ý nghĩa nhé:D!
     
  6. ME YEU CON GAI

    ME YEU CON GAI Chánh tổng

    Topic chìm lâu quá rồi.Mai là ngày 3-3 Tết Hàn thực. Mình lại lôi top lên cho có ý nghĩa hơn... bởi vẫn nhớ về thuở nhỏ buổi đầu tập làm bánh trôi ,bánh chay cùng mẹ. Mấy chị em thích vô cùng và tíu tít nói cười ngồi cạnh mẹ , tranh nhau lấy nhiều bột để được nặn nhiều bánh hơn. Khi bánh luộc chín xong vớt ra ngâm vào nồi nước sôi để nguội, ôi chao ơi,viên to viên nhỏ ,chả đều nhau chút nào cả,viên thì lòi cả đường phên ra.Mẹ chọn những viên bánh đều và đẹp nhất xếp vào 1 đĩa và 1 bát rồi mang lên thắp hương cho gia tiên và ông bà nội .Chưa hết,mẹ chọn thêm những viên bánh khác rồi cho vào cặp lồng cất riêng. Mấy chị em tròn xoe mắt ngạc nhiên vì rất muốn được nếm thử sản phẩm do chính tay tự làm nên cứ ngơ ngác nhìn nhau.Sau đó ,mẹ dịu dàng ,ôn tồn giải thích "Mẹ chọn những viên bánh đẹp nhất để cúng gia tiên và ông bà nội, mẹ chọn những viên bánh đẹp nhì để mang biếu bà ngoại của các con.Các con cứ hình dung lát nữa bà ngoại được thưởng thức đĩa bánh do chính tay các cháu làm và biếu bà .... bà sẽ cảm động và hạnh phúc biết bao".Nói rồi mẹ mới xếp những viên bánh còn lại vào đĩa để 3 chị e ăn bánh.Cuối cùng là những viên bánh bị nát, không có đường thì mẹ nếm và cứ luôn miệng khen bánh mẹ con mình làm ngon quá...
    Giờ bà ngoại đã về với ông bà tổ tiên,mẹ cũng đã yếu lắm rồi ...Ngày Tết Hàn thực con thấy mình là phiên bản của mẹ xa xưa.Dù bánh bán sẵn rất nhiều con vẫn cặm cụi làm bánh cùng các cháu gái để thắp hương và mang lên nhà biếu mẹ... Mẹ ơi,bài học mẹ dạy 3 chị em chúng con - luôn nhớ về nguồn cội và hiếu kính với mẹ cha dù chỉ thông qua 1 hành động nhỏ con luôn khắc cốt ghi tâm .Con hứa sẽ dạy bảo các cháu gái mẹ tiếp nối truyền thống quý báu này để mãi mãi ngày mùng 3-3 Tết Hàn thực là 1 ngày đáng ghi nhớ của Đại gia đình nhà mình ,mẹ nhé.
    Con yêu Mẹ vô cùng.